Editörler: Prof. Dr. Mehmet Cem ŞAHİN, Prof. Dr. Mustafa GÜÇLÜ
Eğitim, insan
yaşamının her anında bireyi düşünsel, davranışsal ve duyuşsal (değer)
boyutlarıyla şekillendiren en dinamik süreçlerin başında gelmektedir. Bu
özelliği ile eğitim olgusu esasında insanın doğumundan ölümüne dek yaşam boyu
süren gelişim serüveninin en anlamlı yanını oluşturmaktadır. Düşünce, değer ve
davranış geliştirme ve kazanma süreçleri, toplumsal yapı içinde eğitim
kurumunun varlığı ve işlevleri ile kuşaklar boyunca aktarılma ve devam etme
imkânı bularak sosyo-kültürel yapıyı şekillendirir. Bu özellikleri nedeniyle
eğitim kurumu, tarihin en eski devirlerinde olduğu gibi günümüz toplumlarının
da sosyal yaşamında en belirleyici, merkezi öneme sahip bir olgu ve unsur
olarak varlığını sürdürmektedir.
Eğitimin,
özellikle sanayi devrimi sonrasında kitleselleşerek profesyonel kurumlarda
programlı bir biçimde gerçekleştirilen boyutu olan “öğretim” faaliyetleri, çoğu
zaman eğitim kavramı ile aynı anlama gelecek şekilde kullanılır ve öyle
anlaşılır. Ancak eğitim (terbiye) denildiğinde insanın hayatı boyunca
deneyimlediği tüm davranış, tutum, düşünce ve zihniyet değişimlerini, öğretim
(talim) denildiğinde ise bireylerin öğrenim çağları ile sınırlı bir zaman
diliminde, özel bir bilgi alanına dahil olan teorik ve uygulamalı konuların,
özgün metodik ilkeler ve belirli bir müfredat dahilinde işlenen kısmını ifade
ettiğini vurgulamak gerekir.
Eğitim, kişinin
yaşadığı toplumun değerlerini, kurallarını, kültürel kodlarını içselleştirmesi
ve kişisel gelişimini, ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda, en yüksek düzeye
çıkarması için düzenlenmiş, kontrollü bir çevrede gerçekleşen toplumsal bir
süreçtir. Sosyolojiye göre eğitim, bir toplumsallaşma veya sonradan topluma
katılanlar için bir bütünleşme, uyum ya da kaynaşma sürecidir. Sosyolojinin bir
alt disiplini olan eğitim sosyolojisi, eğitim kurumunun toplumsal ve kültürel
içeriği ve temelleri üzerine yoğunlaşmış bir bilimsel uğraş alanı olarak,
bilhassa eğitim, kültür ve toplum, sosyo-kültürel yapı, sosyo-kültürel değişme,
toplum ve kültür tipleri, eğitime etki eden sosyal faktörler, aile, sosyal
sınıflar ve tabakalar, öğretmen, okul, kitle iletişim araçları, politik ve
ekonomik sistem, sosyal hareketlilik, çocukluk ve gençlik dönemlerinde ailede,
akran grupları arasında ve okulda rol ve tutumların kazanılması vb. gibi konu
başlıklarını incelemektedir.
Seçkin bilim
insanlarından oluşan geniş bir kadronun yoğun emekleri sonucunda vücuda gelmiş
olan bu eserin başta eğitim fakülteleri olmak üzere, ilahiyat fakülteleri ve
fen-edebiyat ya da edebiyat fakültelerinin ilgili bölümlerinde lisans öğrenimi
gören öğrencilere ve eğitim sosyolojisi alanına ilgi duyan tüm okurlara faydalı
olması dileklerimizle.
Prof. Dr. Mehmet Cem ŞAHİN
Prof. Dr. Mustafa GÜÇLÜ
